Πώς το σαπούνι σκοτώνει τον κορονοϊό

Από τον Pall Thordarson στον The guardian.
Αναδημοσίευση από το blog Χημεία

Τα απολυμαντικά με βάση το αλκοόλ είναι καλά, αλλά το σαπούνι είναι ένας πάρα πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να σκοτώσετε τον ιό που είναι στο δέρμα σας

Οι ιοί μπορεί να είναι ενεργοί έξω από το σώμα για ώρες, ή ακόμη και ημέρες. Τα απολυμαντικά, τα υγρά, τα μαντηλάκια, τα ζελ και οι κρέμες που περιέχουν αλκοόλ είναι όλα χρήσιμα για να τους ξεφορτωθούμε - αλλά δεν είναι τόσο καλά όσο το κανονικό σαπούνι.

 Οι υγειονομικές αρχές μας έδωσαν δύο μηνύματα: μόλις μολυνθείτε με τον ιό, δεν θα υπάρχουν φάρμακα που να τον σκοτώνουν ή να σας βοηθήσουν να τον ξεφορτωθείτε. Και δεύτερον θα πρέπει να πλύνετε τα χέρια σας για να σταματήσετε τη διάδοση του ιού. Αυτό φαίνεται περίεργο. Δεν μπορείτε, ούτε για ένα εκατομμύριο, να πάρετε ένα φάρμακο για τον κοροναϊό - αλλά η μπάρα σαπουνιού της γιαγιάς σας σκοτώνει τον ιό.

Γιατί το σαπούνι λειτουργεί τόσο καλά στον Sars-CoV-2, τον κοροναϊό και στους περισσότερους ιούς; Με λίγα λόγια: επειδή ο ιός είναι ένα νανοσωματίδιο που συναρμολογείται αυτόματα στο οποίο ο ασθενέστερος κρίκος είναι η εξωτερική λιπιδική (λιπαρή) διπλοστοιβάδα. Το σαπούνι διαλύει τη λιπαρή μεμβράνη και ο ιός καταρρέει σαν ένας πύργος από τραπουλόχαρτα και πεθαίνει - ή μάλλον, πρέπει να πούμε ότι γίνεται ανενεργός καθώς οι ιοί δεν είναι πραγματικά ζωντανοί.

Εικόνα μικροσκοπίου που δείχνει το SARS-CoV-2. Οι αιχμές
στην εξωτερική άκρη των σωματιδίων του ιού δίνουν στον
κοροναϊό το όνομά τους, σαν κορώνα

Με περισσότερα λόγια θα πρέπει να πούμε ότι οι περισσότεροι ιοί αποτελούνται από τρία βασικά δομικά στοιχεία: ριβονουκλεϊκό οξύ (RNA), πρωτεΐνες και λιπίδια. Ένα κύτταρο που έχει μολυνθεί από ιό παράγει πολλά από αυτά τα δομικά στοιχεία, τα οποία στη συνέχεια συναρμολογούνται αυτομάτως για να σχηματίσουν τον ιό. Είναι σημαντικό ότι δεν υπάρχουν ισχυροί ομοιοπολικοί δεσμοί που να συγκρατούν αυτές τις μονάδες μεταξύ τους, πράγμα που σημαίνει ότι δεν χρειάζεστε ισχυρές χημικές ουσίες για να διασπάσετε αυτές τις μονάδες. Όταν ένα μολυσμένο κύτταρο πεθάνει, όλοι αυτοί οι νέοι ιοί διαφεύγουν και συνεχίζουν να μολύνουν άλλα κύτταρα. Μερικοί καταλήγουν επίσης στους αεραγωγούς των πνευμόνων.

Όταν βήχετε ή ειδικά όταν φτερνίζεστε, μικροσκοπικά σταγονίδια από τους αεραγωγούς μπορούν να φτάσουν έως και 10 μέτρα μακριά. Τα μεγαλύτερα θεωρούνται οι κύριοι μεταφορείς των κοροναϊών και μπορούν να φτάσουν μακρύτερα από τα δύο μέτρα.

Αυτά τα μικροσκοπικά σταγονίδια καταλήγουν σε επιφάνειες και συχνά στεγνώνουν γρήγορα. Ωστόσο, οι ιοί παραμένουν ενεργοί. Το ανθρώπινο δέρμα είναι μια ιδανική επιφάνεια για έναν ιό. Είναι "οργανικό" και οι πρωτεΐνες και τα λιπαρά οξέα στα νεκρά κύτταρα στην επιδερμίδα αλληλεπιδρούν με τον ιό.

Όταν αγγίζετε, ας πούμε, μια χαλύβδινη επιφάνεια με σωματίδια ιού σε αυτό, αυτά θα κολλήσουν στο δέρμα σας και, συνεπώς, θα μεταφερθεί στα χέρια σας. Αν στη συνέχεια αγγίξετε το πρόσωπό σας, ειδικά τα μάτια, τα ρουθούνια ή το στόμα σας, μπορείτε να μολυνθείτε. Και αποδεικνύεται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αγγίζουν το πρόσωπό τους κάθε δύο έως πέντε λεπτά.

Το ξέπλυμα των ιών μόνο με νερό θα μπορούσε να λειτουργήσει. Αλλά το νερό δεν είναι καλό σε σύγκριση με τις ισχυρές ελκτικές δυνάμεις μεταξύ του δέρματος και του ιού που λειτουργούν σαν κόλα. Το νερό δεν αρκεί.

Δομή μικκυλίου, κυτταροειδούς δομής που σχηματίζεται από τη
συσσωμάτωση υπομονάδων σαπουνιού (όπως στεατικό νάτριο):
Το εξωτερικό του μικκυλίου είναι υδρόφιλο (προσελκύει το νερό)
και το εσωτερικό είναι λιπόφιλο (προσελκύει έλαια).

Το σαπουνόνερο είναι τελείως διαφορετικό. Το σαπούνι περιέχει ουσίες, άλατα λίπαρών οξέων σαν το ελαικό οξύ του ελαιόλαδου, γνωστές ως αμφίφιλα, μερικές από τις οποίες είναι δομικά πολύ παρόμοιες με τα λιπίδια της μεμβράνης του ιού. Τα μόρια σαπουνιού «ανταγωνίζονται» με τα λιπίδια στη μεμβράνη του ιού. Αυτός είναι λίγο πολύ ο τρόπος που το σαπούνι απομακρύνει επίσης την κανονική βρωμιά από το δέρμα. Σχηματίζεται ένα μικκύλιο όπου στο εσωτερικό του εγκλωβίζεται η βρωμιά ή ο ιός και το υδρόφιλο εξωτερικό του διευκολύνει την διάλυση στο νερό και την απομάκρυνση από το δέρμα.

Το σαπούνι όχι μόνο χαλαρώνει την "κόλλα" μεταξύ του ιού και του δέρματος αλλά και τις αλληλεπιδράσεις που συγκρατούν τις πρωτεΐνες, τα λιπίδια και το RNA συναρμολογημένα  στον ιό.

Τα προϊόντα με βάση το αλκοόλ , τα οποία σε μεγάλο βαθμό περιλαμβάνουν όλα τα «απολυμαντικά» προϊόντα, περιέχουν ένα υψηλής περιεκτικότητας αλκοολικό διάλυμα (συνήθως 60-80% αιθανόλη) και σκοτώνουν τους ιούς με παρόμοιο τρόπο. Αλλά το σαπούνι είναι καλύτερο γιατί χρειάζεστε μόνο μια μικρή ποσότητα σαπουνιού, το οποίο, με το τρίψιμο, καλύπτει εύκολα ολόκληρο το χέρι σας. Αντίθετα θα πρέπει κυριολεκτικά να μουσκέψετε τον ιό με αιθανόλη για ένα μικρό χρονικό διάστημα και τα μαντηλάκια ή το τρίψιμο των χεριών με ένα πηκτώμα (ζελ) δεν εγγυάται ότι θα μουσκέψετε κάθε γωνιά της επιδερμίδας των χεριών σας αρκετά αποτελεσματικά.

Έτσι, το σαπούνι είναι το καλύτερο, αλλά παρακαλώ χρησιμοποιήστε απολυμαντικό με βάση το αλκοόλ όταν το σαπούνι δεν είναι βολικό ή πρακτικό.

Πηγές

Από τον Pall Thordarson στον The guardian.
Ο Pall Thordarson είναι καθηγητής χημείας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, Σίδνεϊ

Εικόνες

Από την Wikipedia, the free encyclopedia :

By Serenity - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=4738823

By NIAID Rocky Mountain Laboratories (RML), U.S. NIH - https://www.niaid.nih.gov/news-events/novel-coronavirus-sarscov2-images, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=87089605

By Smokefoot, original by Mariana Ruiz Villarreal ,LadyofHats - cut from Media:Phospholipids aqueous solution structures.svg, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11126642